Έκθεση Ζωγραφικής : «Κωνσταντίνος Βολανάκης 1837-1907. Ο ποιητής της θάλασσας»

[ΣΕΙΡΙΟΣ]

Πηγή : tovima.gr

Η ζωή και το άδοξο τέλος του Κωνσταντίνου Βολανάκη έρχονται στο προσκήνιο με την πρώτη μεγάλη αναδρομική έκθεση έργων του 102 χρόνια μετά τον θάνατό του, στο Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος.

«Η άφιξη της πριγκίπισσας Σοφίας στο Φάληρο»,1889-1890,

λάδι σε καμβά,71 Χ 144 εκ., Αθήνα,

Συλλογή Ευάγγελου και Κατίγκως Αγγελάκου

Της Κατερίνας Λυμπεροπούλου.

«...Ερχόταν τότε στο Πολυτεχνείο κάθε βδομάδα για να διορθώσει τις τάξεις του σχεδίου ένας πολύ ηλικιωμένος ζωγράφος που λεγόταν Βολανάκης. Ηταν θαλασσογράφος. Γύρω στα μισά του περασμένου αιώνα είχε ζωγραφίσει πίνακες που δεν στερούνταν ζωγραφικής αξίας και ήταν μάλιστα πολύ εκφραστικοί και γεμάτοι ποίηση. Τα θέματά του παρίσταναν ελληνικές παραλίες κοντά στην Αθήνα και απόψεις του λιμανιού του Πειραιά. Στις παραλίες κυρίες και κύριοι, ντυμένοι σύμφωνα με τη μόδα εκείνου του καιρού, παριστάνονταν όπως στους πίνακες του Κουρμπέ. Ηταν μια ζωγραφική λεία αλλά όχι γλειμμένη, που σαν ποιότητα θύμιζε λίγο τη ζωγραφική του Ιντούνο...».

Αυτά γράφει ο δωδεκάχρονος Τζιόρτζιο Ντε Κίρικο, σπουδαστής του Σχολείου Τεχνών του Πολυτεχνείου το 1900, για τον καθηγητή του Κωνσταντίνο Βολανάκη. Είναι η περίοδος που η αντίστροφη μέτρηση για τον «πατέρα της ελληνικής θαλασσογραφίας» έχει ήδη αρχίσει. Σε τρία χρόνια ο 66χρονος Βολανάκης θα παραιτηθεί από την κοπιαστική διδασκαλία στο Πολυτεχνείο και άλλα τέσσερα χρόνια αργότερα θα οδηγηθεί εξασθενημένος στον θάνατο. Οπως συνέβαινε σχεδόν σε κάθε ταλέντο που αναγνωρίστηκε στο εξωτερικό, η επιστροφή στην Ελλάδα σήμανε την κατακρήμνιση του ονείρου. Ενας από τους λαμπρότερους εκφραστές της Σχολής του Μονάχου που δοξάστηκε από τον αυτοκράτορα της Αυστρίας βρέθηκε υπάλληλος με μεροκάματο 100 δραχμές στο κορνιζοποιείο του Γλιτσού στον Πειραιά υπό τη βαριά σκιά του βιοπορισμού. Την κηδεία του, που συνέπεσε με Κυριακή δημοτικών εκλογών, παρακολούθησαν ακριβώς πέντε άτομα.

Μπορεί ο θάνατός του να ήταν ο θάνατος ενός «αποτυχημένου», το έργο του ωστόσο σήμερα τον κατατάσσει στους πλέον αγαπημένους - και ακριβούς- έλληνες ζωγράφους. Δεν είναι τυχαίο ότι το υψηλότερο ποσό που έχει ποτέ καταβληθεί σε δημοπρασία αφιερωμένη στην ελληνική τέχνη ήταν τα 1.970.855 ευρώ για το θρυλικό «Η αποβίβαση του Καραϊσκάκη στο Φάληρο» του καλλιτέχνη που έθεσαν σε πλειοδοσία οι Sotheby΄s.

Ο πρώτος μελαγχολικός.

Περίπου 60 ελαιογραφίες από δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές της Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού συνθέτουν το περιεχόμενο της έκθεσης που συνδιοργανώνεται από το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος και το Ιδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη με τίτλο «Κωνσταντίνος Βολανάκης 1837-1907. Ο ποιητής της θάλασσας», σε επιμέλεια της Μαριλένας Κασιμάτη, η οποία στον κατάλογο που συνοδεύει την έκθεσηεπίσης επιμελημένος από την ίδιαεπιχειρεί μια επαναπροσέγγιση του έργου του «πρώτου “μελαγχολικού” ζωγράφου της νεοελληνικής τέχνης». Μέσα από τα κείμενά της ο αναγνώστης παρακολουθεί τον 19ο αιώνα να ξετυλίγεται: από το Ηράκλειο, όπου ο Βολανάκης γεννήθηκε, στην Ερμούπολη της Σύρου, όπου πέρασε τα σχολικά του χρόνια συναντώντας στο γυμνάσιο τον υδραίο ζωγράφο-προσωπογράφο Ανδρέα Κριεζή, μετά στην Τεργέστη, όπου πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες επαγγελματικές αναζητήσεις του σε έμπορους συγγενείς του, και βεβαίως στη βαυαρική μητρόπολη του νεοκλασικισμού και του φιλελληνισμού, όπου ο Βολανάκης μετά την κατάληξη των σπουδών του έζησε αναγνωρισμένος 20 ευτυχισμένα χρόνια. Τελευταία παρελαύνει η Αθήνα, η πόλη όπου ο Βολανάκης βρέθηκε φεύγοντας από το Μόναχο, «διαπράττοντας ίσως το τραγικότερο λάθος της ζωής του».

Σήμερα, ωστόσο, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Οι ειδικοί, κρίνοντας από τη ζήτηση που έχει ο καλλιτέχνης, μιλούν έναν αιώνα μετά τον άδοξο θάνατό του για το «φαινόμενο Βολανάκη». «Η απόλαυση και ενίοτε η μαγεία που δημιουργεί η τέχνη του Βολανάκη οφείλονται στη λεπτομερή γνώση του αντικειμένου που πραγματεύεται ο ζωγράφος και στη λεπτότητα της ευαισθησίας του» αναφέρει οΜανόλης Βλάχος,τ. καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, η διδακτορική διατριβή του οποίου το 1974 για τον Βολανάκη αποτέλεσε τον καμβά επάνω στον οποίο θεμελιώθηκε κάθε μελλοντική μελέτη επάνω στον ζωγράφο. Εναν ζωγράφο που αγαπήθηκε μετά θάνατο σε βαθμό εντυπωσιακό. Είναι άλλωστε τόσο πολύ ποτισμένη η ζωή και ο χαρακτήρας του Ελληνα από τη θάλασσα που οι εικόνες του Βολανάκη είναι οικείες στους περισσοτέρους από εμάς. Η θάλασσα σε όλες τις φάσεις της, τα καΐκια και τα σκαριά, οι ίδιες οι εικόνες, τα ψαρέματα, οι ψαρόβαρκες και οι φιγούρες που πρωταγωνιστούν στα έργα θυμίζουν σε όλους μας σκηνές κρυμμένες βαθιά μέσα στο υποσυνείδητό μας. «Θεωρούμε ότι δεν θα μπορούσε να υπάρξει ιδανικότερος τόπος από το Ναυτικό Μουσείο για να φιλοξενήσει τα έργα του ζωγράφου που ύμνησε όσο κανένας άλλος τη θάλασσα, μέσω της οποίας διαδόθηκε και έγινε γνωστός ο πολιτισμός μας σε όλον τον κόσμο» καταλήγει η πρόεδρος του ΝΜΕ κυρία Αναστασία Αναγνωστοπούλου-Παλούμπη.

Η έκθεση «Κωνσταντίνος Βολανάκης 1837-1907. Ο ποιητής της θάλασσας» θα διαρκέσει ως τις 17 Ιανουαρίου 2010. Στο Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος (Ακτή Θεμιστοκλέους,Μαρίνα Ζέας,Πειραιάς).

Edited December 14, 2009 by ΣΕΙΡΙΟΣ