Jump to content
Shipfriends

Τεσσαρακοστή Ένατη Ιστορία : Οι Αγιουριανοί κρύβουν τον Καραμανλή.


Recommended Posts

Σαν πιό κοντινό στο νησί του Αλαβάνου (Τήνος), το οποίο νομίζω και την "τεθλασμένη" εξυπηρετεί αλλά και τον χρησμό "κάτι που μετά από χρόνια θα μπορούσε να χαρακτηρίσει την ιστορία μας ως: παιχνίδια της μοίρας", θα μπορούσαμε να αναφέρουμε την Γυάρο.

Link to comment
Share on other sites

Ο ΣΕΙΡΙΟΣ δεν ερμήνευσε σωστά την "τεθλασμένη οδό". Με αυτό εννοούσα (ή τουλάχιστον ήθελα να υπονοήσω:rolleyes:) την διαφυγή στην Αίγυπτο μέσω Τουρκίας, Συρίας κλπ. Όμως...αποκρυπτογράφησε άψογα τα "παιχνίδια της μοίρας".;)

Το νησί, λοιπόν, της ιστορίας μας είναι πράγματι η Γυάρος ή μάλλον τα Γιούρα.

Ες αύριον, η σπουδαία αποφώνησις.:rolleyes:

Link to comment
Share on other sites

Ιστορία Τεσσαρακοστή Ένατη.

Οι Αγιουριανοί κρύβουν τον Καραμανλή.

Την Γυάρο ή Γιούρα, όλοι μας, ελπίζω, τα γνωρίζουμε σαν τόπο εξορίας και από τις πασίγνωστες φυλακές τους, το γνωστό «κάτεργο των Γιούρων». Πόσοι όμως ξέρουμε ότι μέχρι να κτισθούν οι φυλακές στα Γιούρα ζούσαν μόνιμα λίγοι κάτοικοι που ασχολούνταν με την γεωργία και κυρίως την κτηνοτροφία? Πιστεύω ότι ελάχιστοι γνωρίζουν ότι από πολλά χρόνια (ίσως και αιώνα) κατοικούσε μόνιμα πάνω στο νησί η οικογένεια Μαραγκού με κάποια παρακλάδια της. Όπως και οι περισσότεροι το αγνοούσα και εγώ, μέχρι που έπεσε στα χέρια μου ένα πολύ ενδιαφέρον (και ίσως μοναδικό) αφιέρωμα στην ζωή στα Γιούρα, πριν κτισθεί το «κάτεργο». Στο τεύχος Οκτωβρίου 1995 του πολύ καλού περιοδικού ΣΥΡΙΑΝΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ (που δεν εκδίδεται πλέον) υπάρχει ένα εξαιρετικό αφιέρωμα στα Γιούρα που επιμελήθηκε ο διευθυντής του, Δημήτρης Βαρθαλίτης. Πέρα από τα υπόλοιπα βλέπουμε την ζωή των λιγοστών κατοίκων του μέσα από την αφήγηση της Ελπίδας Π. Σαλάχα, το γένος Μαραγκού που μεγάλωσε στα Γιούρα. Εάν κατάλαβα καλά (γιατί είναι λίγο ασαφές) πρόκειται για την γιαγιά του Δ. Βαρθαλίτη.

Σύμφωνα με αυτή την αφήγηση, οι κάτοικοι διώχθηκαν από τα Γιούρα για πρώτη φορά από τους Ιταλούς, επειδή υπήρχαν υποψίες ότι είχαν ασύρματο και ότι βοηθούσαν τα καΐκια με φυγάδες προς την Μέση Ανατολή. Επέστρεψαν στα Γιούρα μετά την κατάρρευση της Ιταλίας και τον ερχομό των Γερμανών. Στις 19 Απριλίου 1949, το Ελληνικό κράτος απαλλοτρίωσε τα Γιούρα, για να κτίσει τις φυλακές και στις 6 Σεπτεμβρίου 1951 έφυγαν οριστικά από το νησί. Πρόκειται για μια μοναδική αφήγηση που μας δείχνει ένα άλλο, ένα ανθρώπινο πρόσωπο των Γιούρων. Εκτός από αυτή την αφήγηση υπάρχει και μια μικρή αφήγηση της Μαρίας Π. Προβελέγγιου (αδελφή ή πρωτοξαδέλφη της «γιαγιάς Ελπίδας») που μιλάει για το πέρασμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή από τα Γιούρα.

Οι Αγιουριανοί κρύβουν τον Καραμανλή

Ήταν δεκαπενταύγουστος, μεσημέρι του '44. Καθόμαστε στις μπεζοϋλες της αυλής του σπιτιού μας στο Λιμανάκι της Παναγιάς. Ξαφνικά φτάνει ένα καΐκι, που πήγαινε να ξεφορτώσει αλευριά του Ερυθρού Σταυρού στη Σύρα και αράζει στο Λιμάνι της Παναγιάς. Μια σαρανταριά άτομα κατεβαίνουν και παίρνουν το δρόμο για το σπίτι του Αντώνη Γ. Μαραγκού.

- Είμαστε προσκυνητές από την Τήνο, έχουμε μείνει από καύσιμα και προσεγγίσαμε εδώ.

- Καταλαβαίνω πού πάτε και ποιοι είσθε, τους είπε ο Αντώνης.

- Είμαστε αποστολή και θα περάσει, όπου να 'ναι, ένα καΐκι από την Τήνο, να μας πάει στη Μέση Ανατολή, του εξήγησαν.

Στο Λιμάνι της Παναγιάς ήταν ποδισμένα εξαιτίας της κακοκαιρίας επιπλέον άλλα 2 καΐκια με μια εικοσαριά άτομα, προερχόμενα από τη Σύρο, με προορισμό τον Πειραιά. Το ένα πρέπει να ήτανε του Δρυμπέτα. Αυτά τα καΐκια κάνανε κανονικό δρομολόγιο και οι επιβάτες είχαν άδεια από τις κατοχικές αρχές.

Αρχηγός της αποστολής ήτανε ο στρατιωτικός Μπενηψάλτης. Από τους 40 ήταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Ευθύμιος Τσαταλός, αντισυνταγματάρχης της Χωροφυλακής, ο Παπαθεοδώρου, ο Ανδριτσάκης και ο Παπαλεονάρδου. Όλοι τους ήταν στα κακά τους χάλια και πεινασμένοι. Τους ετοιμάσαμε να φάνε και κατόπιν ξυρίστηκαν και πλύθηκαν. Ζήτησαν να τους πουλήσουμε σύκα.

- Δεν πουλάμε σύκα, και φάτε όσα θέλετε, τους απήντησε ο Αντώνης.

Ο Μπενηψάλτης τους έδωσε εντολή να μην πειράξουν τίποτε. Αυτοί πήγαν κάτω από τις συκιές και ξάπλωσαν. Έκοψαν ένα καλάμι και στην άκρη βάλανε ένα ξυραφάκι και, όπως ήταν ξαπλωμένοι, έκοβαν σύκα κι έτρωγαν. Πέσε σύκο να σε φάω. Μείνανε 11 μέρες και τους ταΐζαμε. Στις 21 Αυγούστου, στις 11 η ώρα το βράδι, ακούστηκε η μηχανή του καϊκιού του Μαντηλαρά. Το είχαν επιτάξει οι Γερμανοί. Ο Αντώνης Μαραγκός κατάλαβε για τι πρόκειται από το θόρυβο της μηχανής. Ήτανε Γερμανοί. Αμέσως, όπως μπορούσαμε, τους κρύψαμε:: σε σπηλιές, σε πικροδάφνες, σε ρεματιές. Οι 5 Γερμανοί ανέβηκαν στο σπίτι του Αντώνη και του ζήτησαν πού είναι τοποθετημένος ο ασύρματος. Εκείνος τους απάντησε ότι δεν ξεύρει τί θα πει ασύρματος.

- Αν τον βρούμε, θα σε σκοτώσουμε, του απάντησαν εκείνοι.

Οι Γερμανοί γύρισαν όλο το νησί πέτρα-πέτρα και δεν τον βρήκαν, γιατί ειδοποιήσαμε και τον κρύψανε. Εμείς εν τω μεταξύ δεν πάψαμε να τροφοδοτούμε με φαΐ την αποστολή. Σφάζαμε σφαχτά, τα ψήναμε και από την πίσω πλευρά του σπιτιού, μ' ένα μεγάλο καρδάρι, ο Γιώργος Μαραγκός και ο Μιχάλης Προβελέγγιος, ο γαμπρός του Αντώνη Μαραγκού, πήγαιναν το φαγητό εκεί που ήταν κρυμμένοι. Μετά από 2 μέρες έφυγαν οι Γερμανοί και σε πόση ώρα ήρθε το καΐκι να πάρει την αποστολή. Αν ερχόταν λίγο νωρίτερα, θα γινόταν πόλεμος.

Αφήγηση: Μαρία Μ. Προβελεγγίου

Καταγραφή: Δημήτρης Β. Βαρθαλίτης

Όπως είπα και εξ’ αρχής, δεν κατάφερα να διασταυρώσω αυτή την μαρτυρία. Όμως η επίσημη εκδοχή για την φυγή του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην Μέση Ανατολή συμφωνεί εν πολλοίς με αυτή την μαρτυρία. Από όσα κατόρθωσα να βρω και να διασταυρώσω, ο ΚΚ διαφεύγει με καΐκι, τον Ιούλιο του 1944, στη Μέση Ανατολή μέσω Τήνου, αφού κρατήθηκε εκεί για αρκετές μέρες (40?) από αντάρτες (του ΕΛΑΣ?). Απ’ ό,τι είδα στον Πάνορμο της Τήνου υπήρχε δίκτυο φυγάδευσης. Από την Τήνο, ο ΚΚ περνάει στον Τσεσμέ και από εκεί στο Χαλέπι της Συρίας, όπου πάλι τίθεται υπό περιορισμό από τους Άγγλους (για 35 ημέρες?). Στη συνέχεια, φθάνει επιτέλους στο Κάιρο, αφού ήδη είχε αναχωρήσει η υπό τον Γ. Παπανδρέου εξόριστη κυβέρνηση για την Ιταλία. Ο ΚΚ παραμένει στην Αίγυπτο και επιστρέφει στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωση. Διετέλεσε υπουργός σε διάφορες κυβερνήσεις την περίοδο που απαλλοτριώθηκαν τα Γιούρα για να κτισθούν οι φυλακές και διώχθηκαν οριστικά οι τελευταίοι του κάτοικοι. Το 1974, ήταν ο πρωθυπουργός που διέταξε την απόλυση των τελευταίων εγκλείστων της χούντας στα Γιούρα…και έκτοτε έκλεισε η φυλακή οριστικά. Ελπίζω...

ΥΓ. Λαμβάνοντας υπ’ όψη τις ημερομηνίες, η στάση στα Γιούρα θα πρέπει να έγινε μετά την Τήνο και την κράτησή του ΚΚ από τους αντάρτες…και καθ’ οδόν για τον Τσεσμέ.

ΥΓ2 Οι παρενθέσεις με τα ερωτηματικά (?) αναφέρονται σε στοιχεία που δεν υπάρχουν σε όλες τις πηγές. Σε όσες βέβαια μπόρεσα να δω. Ενδεχομένως, σε κάποιες ειδικές εκδόσεις (πχ το Αρχείο Καραμανλή) να υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες, ίσως και για τα Γιούρα. Αλήθεια, υπήρχαν αντάρτες του ΕΛΑΣ στην Τήνο? Πάντως, η επόμενη κράτηση που έγινε στο Χαλέπι, μας φανερώνει ποιοι επεδίωξαν «να μην προκάνει»…

Link to comment
Share on other sites

  • 5 months later...
...οι κάτοικοι διώχθηκαν από τα Γιούρα για πρώτη φορά από τους Ιταλούς, επειδή υπήρχαν υποψίες ότι είχαν ασύρματο και ότι βοηθούσαν τα καΐκια με φυγάδες προς την Μέση Ανατολή.
Πράγματι, στα Γιούρα υπήρχε ασύρματος και δίκτυο πληροφοριών και λειτουργούσε με την βοήθεια των Αγιουριανών, όπως αφηγείται ο ασυρματιστής ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΛΑΒΑΝΗΣ και η Καίτη Μαραγκού.Σύμφωνα με το ντοκυμαντέρ το κλιμάκιο αποβιβάσθηκε στα Γιούρα στις 5 Μαϊου 1944.
Link to comment
Share on other sites

  • 1 year later...

Μιάς και η Γυάρος αυτές τις ημέρες ξαναήρθε το προσκήνιο, ας πούμε και δυό λόγια για το πρόσφατο παρελθόν και το το μέλλον του νησιού. Μετά το 1974 και το κλείσιμο του στρατοπέδου έγινε Πεδίο Βολής του ΠΝ (βολές πυροβολικού στο Γλαρονήσι). Στη συνέχεια καταργήθηκε το ΠΒ και το 2001 όλη η Γυάρος κηρύχθηκε ως προστατευόμενος ιστορικός τόπος. Αργότερα άρχισε να θεωρείται υπερβολική αυτή η κήρυξη όλου του νησιού ως ιστορικού τόπου, γεγονός που απαγόρευε κάθε δραστηριότητα σε όλο το νησί. Οι λόγοι που το καθιέρωσαν σαν τόπο εξορίας εξακολουθούν να ισχύουν και μάλλον είναι αποτρεπτικοί για τις τυπικές επιχειρηματικές δραστηριότητες, πλην μίας που είναι και της μόδας.

Το νησί έχει ίσως το μεγαλύτερο αιολικό δυναμικό στην Ελλάδα και είναι ίσως το πιό κατάλληλο για αιολικό πάρκο τεραστίου μεγέθους, καθώς μπορεί εύκολα να διασυνδεθεί με το υπόλοιπο δίκτυο της ΔΕΗ, είναι ακατοίκητο και χωρίς ιδιωτικές ιδιοκτησίες και συνεπώς δεν υπάρχουν ζητήματα απαλλοτριώσεων και κοινωνικών αντιδράσεων. Έτσι λοιπόν ωρίμασε σιγά σιγά το ζήτημα του αποχαρακτηρισμού και με την συναίνεση του Δήμου Σύρου (στον οποίο ανήκει διοικητικά το νησί)...και πριν λίγες ημέρες αποχαρακτηρίσθηκε η Γυάρος ως ιστορικός τόπος στο σύνολο της και η προστασία περιορίσθηκε στον χώρο των εγκαταστάσεων του στρατοπέδου, περίπου 2.500 στρέμματα. Οπότε, ως φαίνεται, ανοίγει και ο δρόμος για το αιολικό πάρκο, τουλάχιστον.

Υπάρχουν πολλά άρθρα για το ζήτημα του αποχαρακτηρισμού και της επιχειρηματικής εκμετάλλευσης της Γυάρου, άλλα υπέρ και άλλα κατά. Όποιος ενδιαφέρεται περισσότερο, εύκολα θα τα βρει. Προσωπικά, βρήκα ενδιαφέρον και παραθέτω ένα συνοπτικό και αρκετά κατατοπιστικό δημοσίευμα για το ιστορικό της υπόθεσης.

Την αναοριοθέτηση του ιστορικού τόπου της Γυάρου αποφάσισε το Κεντρικό Συμβούλιο Νεώτερων Μνημείων

Πηγή: Express.gr 13/05/11-19:47

Ο δρόμος για την αξιοποίηση του Γυάρου, συμπεριλαμβανομένης και της αξιοποίησης και ανάδειξης των διατηρητέων φυλακών και των γειτονικών κτιρίων που βρίσκονται στις περιοχές των πέντε όρμων της, άνοιξε μετά την ομόφωνη απόφαση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεώτερων Μνημείων για αναοριοθέτηση του ιστορικού τόπου του νησιού.

Η Γυάρος χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εξορίας από το 1947 μέχρι το 1952 και από το 1956 μέχρι το 1974 για πολιτικούς εξόριστους. Συνολικά, 22.000 Έλληνες πέρασαν και μαρτύρησαν, παραμένοντας εκεί για μήνες ή και για χρόνια. Στην αρχή, η διαμονή γινόταν κυρίως σε σκηνές, στα πέντε στρατόπεδα που είχαν φτιαχτεί σε κάθε όρμο. Από τα χέρια των εξόριστων έγιναν εκβραχισμοί και διαμορφώσεις του εδάφους, διάνοιξη δρόμων και οικοδομικές εργασίες, για να χτιστούν τελικά φυλάκια, πυροβολεία αλλά και οι κεντρικές φυλακές. Αυτές είναι ένα οικοδόμημα επίμηκες, ορθογώνιο και διαμορφώνεται σε τέσσερα επίπεδα. Είναι μάλιστα τόσο επιβλητικό που είναι αδύνατο να μην το προσέξεις περνώντας από τη Σύρο ή την Τήνο.

Το Σεπτέμβρη του 2001, απόφαση του τότε υπουργού Αιγαίου, Νίκου Σηφουνάκη, προέβλεπε ότι «το κτίριο των φυλακών, καθώς και όλα τα κτίρια, εγκαταστάσεις και κατασκευές που βρίσκονται στις περιοχές των 5 όρμων της νήσου Γυάρου, χαρακτηρίζονται διατηρητέα». Τρεις μήνες αργότερα, με απόφαση του τότε υπουργού Πολιτισμού, Ευάγγελου Βενιζέλου, η Γυάρος χαρακτηρίστηκε ιστορικός τόπος και τα κτίριά της διατηρητέα. Χαρακτήριζε ως ιστορικό τόπο που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία τη νήσο Γυάρο ή Γιούρα, που βρίσκεται στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων και διοικητικά υπάγεται στο Δήμο Σύρου, διότι αποτελεί σημαντικό χώρο ιστορικής μνήμης που έχει αναπόσπαστα συνδεθεί με την ιστορία της νεώτερης Ελλάδας. Επίσης, χαρακτήριζε ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία το κτίριο των φυλακών, καθώς και όλα τα κτίρια, εγκαταστάσεις και κατασκευές που βρίσκονται στις περιοχές των 5 όρμων στη νήσο Γυάρο.

Ύστερα από πρόταση της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων και έρευνα των υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισμού, με στόχο την ακριβή οριοθέτηση του ιστορικού τόπου της Γυάρου και για την καλύτερη προστασία του μνημείου, κατέληξαν ότι ιστορικού ενδιαφέροντος είναι οι 5 όρμοι, που ο καθένας ήταν ένα στρατόπεδο και βρίσκονται ΝΑ της νήσου. Συγκεκριμένα, ο πρώτος όρμος που είναι και ο μεγαλύτερος και ονομάζεται Όρμος πρωτεύουσας και εκεί βρισκόταν το σπίτι του διευθυντή, ο δεύτερος, ο Όρμος των "ζωηρών" και αργότερα των γερόντων και των αρρώστων, ο τρίτος, ο Όρμος των διανοουμένων και των στελεχών που βρίσκονταν σε απομόνωση, ο τέταρτος, όπου ήταν το αναρρωτήριο, οι αποθήκες τροφίμων, το ηλεκτρικό εργοστάσιο και μικρά κτίρια των χωροφυλάκων και αργότερα των εθνικοφρόνων και ανανηψάντων, ο πέμπτος, ο Όρμος της βαριάς απομόνωσης και ο Όρμος «0» που επρόκειτο να αποτελέσει τον Όρμο των πειθαρχείων αλλά δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ.

Παράλληλα, από το 2005 εκδηλώθηκε ενδιαφέρον για επιχειρηματική δραστηριότητα στο νησί, στον τομέα της ενέργειας, λόγω του ισχυρού αιολικού δυναμικού του και κατατέθηκαν συγκεκριμένες προτάσεις. Σύμφωνα με μελέτη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), το αιολικό πάρκο της Γυάρου θα έχει εγκατεστημένη ισχύ 300 MW και θα παράγει ηλεκτρική ενέργεια 1 εκατομμυρίου MWh τον χρόνο. Το συγκεκριμένο αιολικό πάρκο, δεδομένου ότι θα είναι από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης, αναμένεται να συγκεντρώνει κάθε χρόνο χιλιάδες επισκέπτες (ανάμεσά τους μαθητές, σπουδαστές και φοιτητές) από την Ελλάδα και το εξωτερικό, οι οποίοι ταυτοχρόνως θα γνωρίζουν από κοντά και τη νεώτερη ελληνική ιστορία.

Σε ψήφισμά του ο Δήμος Σύρου, στον οποίο ανήκει διοικητικά η Γυάρος, ενέκρινε κατά πλειοψηφία τον αποχαρακτηρισμό και την αναοριοθέτηση του ιστορικού τόπου στη νήσο Γυάρο υπογραμμίζοντας ότι κάτι τέτοιο θα ήταν ιδιαίτερα σημαντικό τόσο για τη χώρα όσο και για την καλύτερη προστασία των μνημείων της Γύαρου.

Αντίθεση στη νέα οριοθέτηση του ιστορικού τόπου εξέφρασε ο Σύνδεσμος Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974 και αυτό γιατί ενέχει τον κίνδυνο της εκμετάλλευσης και εμπορευματοποίησης του ιστορικού τόπου και ζήτησε να μην υπάρξει στο νησί οποιαδήποτε επιχειρηματική-οικονομική δραστηριότητα που θα αλλοιώσει το διαχρονικό ιστορικό

http://www.express.gr/news/politismos/468653oz_20110513468653.php3

Link to comment
Share on other sites

×
×
  • Create New...